İnşaat mühendisliğinde ve mimaride sıklıkla telaffuz edilen strüktür nedir, ne işe yarar? Strüktür, en yalın anlamıyla “taşıyıcı sistem” anlamına geliyor. Ancak mühendislik ve mimari geniş bir kavram içeriğine sahip olduğundan strüktür kavramı farklı tanımlamalarla karşımıza çıkabiliyor. İnşaat ve yapı sektöründe taşıyıcı sistem tasarımı kabul edilen strüktür, kullanım alanına göre malzeme ve tasarım anlamında farklılıklar gösterebiliyor. Teknolojik gelişmeler ışığında inşaat ve yapı alanında çok zengin malzemeler öne çıkıyor. Bu gelişmeler strüktür kalitesini kullanım alanına göre çeşitlendiriyor ve daha emniyetli sonuçlar alınmasını sağlıyor.
Strüktür Latince olan “structura” kelimesinden geliyor. Strüktür kelimesinin sözlük karşılığı “yapı” olarak geçiyor. Yapı sektöründeki karşılığı ise taşıyıcı sistem, yapıdaki nesnelerin taşıyıcı unsuru, temel eleman, yapı kolonu gibi farklı kavramlar olabiliyor. Strüktür aslında birçok yapı elemanının bir araya gelerek oluşturduğu bir sistem sayılıyor. Kolon, kiriş strüktürün destekleyicisi kabul ediliyor. Taşıyıcı sistem tanımıyla yaygınlaşan kavram kullanıldığı sektörlerde farklı ifade edilebiliyor. Peki, mimaride strüktür ne demek? Strüktürel ne demek?
Mimaride strüktür; bir cismin yer çekimine karşı ağırlığını kontrol etmesine yardımcı olmak, nesnenin taşınmasına aracılık etmek için kullanılan taşıyıcı sistemdir. Bazen çelik bazen ahşap olabilir bu sistem. Yükün taşınmasını sağlayan strüktür, yapıların dayanıklılığını ve sağlamlığını da artırmaya yardımcı oluyor. Yapının ayakta durması için temel strüktür uygulaması gerekiyor. Strüktür yapımında ağılık ve denge hassasiyetle planlanarak hareket ediliyor.
Strüktür kelime manası olarak taşıyıcı yapı gibi basit bir şekilde ifade edilse de sektörlerdeki uygulaması çok önemli ve geniş bir alana hitap ediyor. Özellikle mühendislik ve inşaat sektöründe strüktür yapının demirbaşlarından kabul ediliyor.
Strüktürel kavramı yapıların estetiğini artıran ve sağlam olmasında geniş rol oynayan ilk günden bu yana kullanılan önemli bir sistem. Mimaride strüktür örnekleri incelendiğinde estetik harikası denilen birçok yapıda strüktürel detaylar ön plana çıkıyor, yapıya incelik kazandırıyor. Yapıların göze hitap eden tarafında hiç şüphesiz strüktürel nedir ya da neden kullanılmalıdır sorusu önemini yitiriyor, strüktürün mutlaka gerekli olduğunu ve işin estetik yönünün de hesaplanması gerektiği açıkça görülüyor. Estetik algısı ve sağlam yapı beklentisini aynı potada eriten strüktür, yapının adeta iskeleti görevini üstleniyor. Yapı iskeletinin ise önemi tartışılamayacak kadar aşikâr bir konu. İşbu sebeple mimaride, yapılar için strüktür önce sağlamlık sonra estetik sebeplerle önem taşıyor. Günümüzde teknolojinin desteğiyle daha şık ve güçlü strüktür tasarımlarının üretilmesi mimarinin gelişmesine katkıda bulunuyor.
Strüktür Çeşitleri Nelerdir?
Bağlayıcı özellik taşıyan strüktür, malzemelerine ve tasarımlarına göre çeşitlilik gösteriyor. İşte mimari strüktür çeşitleri;
Çelik strüktür: Son yıllarda mimari strüktür örnekleri incelendiğinde çelik taşıyıcı sistemlerin ağırlıklı kullanıldığı görülüyor. Çelik strüktür tasarımları yapılara aynı anda hem ihtişam hem sağlamlık kazandırıyor, görüntüsüyle dahi sağlam yapı mesajını iletmeyi başarıyor.
Ahşap strüktür: Doğal yapılarda özellikle ahşap ev örneklerinde materyal uyumu sağlanması amacıyla ahşap strüktür örnekleri kullanılıyor. Ahşap taşıyıcılar, doğru tasarım ve üretimle beklentileri karşılayan bir performans gösteriyor.
Beton strüktür: İskeleti ayakta tutacak olan strüktür beton malzemeyle tasarlanabiliyor. Beton strüktür çok yaygın olmasa da hala kullanılıyor, projenin sağlamlığına katkıda bulunuyor.
Strüktür çeşitleri arasında tabakalı, kırıntılı, prizma, blok gibi farklı türler de bulunuyor. Yapının temel taşı strüktür, projeye göre hangi malzemeden nasıl bir şekilde tasarlanacağı belirleniyor. Özetle, strüktür mimarinin hem süslü yönünü hem sağlamlığını artırıyor.
